موضوع ارجاع طراحی بناهای مونومنتال از طریق فراخوان عمومی رویه پسندیده ای است که در سالیان اخیر مورد توجه بیشتر مقامات مسئول و مدیریت شهری قرار گرفته و نتایج قابل توجهی را به بار آورده است. از جمله این آثار می توان به افزایش کیفیت طرحها به دلیل ایجاد رقابت سالم در میان شرکت کنندگان، ایجاد شور و نشاط علمی در جامعه معماران ، فراهم آوردن عرصه مناسب برای معرفی استعدادهای تازه و ناشناخته وامکان بهره مندی از خلاقیتهای آنان ،گسترش دایره طراحان و امکان مشارکت طیف وسیع تری از جامعه حرفه ای در روند طراحی و به تبع آن تقویت و گسترش هنر دانش معماری در جامعه و سایر مزایای دیگرمیتوان اشاره نمود.
سيماي شهري والمانها و نمادهای به کار رفته در آن مهمترين مسئله براي هر شهري است كه مي‌تواند باعث ایجاد خاطره مندی گردد وبصورت مستقيم با بيننده ارتباط برقرار كند و دراین میان اهمیت طرحهای یادمانهای شهدا بعنوان یکی از مهمترین آثار هنری انقلاب اسلامی ونیز بناهای مونومنتال وماندگار شهادت درشهرها دوچندان میباشد.دراین راستا سازمان محترم زیبا سازی شهرداری تبریز در اقدامی تحسین برانگیز و قابل توجه، طراحی یادمان شهدا میدان دفاع مقدس (مارالان ) را به واسطه فراخوانی عمومی به مسابقه گذاشته است. و بر آن است که تصمیم گیری را ازانتخاب طراح وطرح از درون جلسات محدود و گرایش طلبانه به سطح جامعه حرفه ای بکشاندحال به امید بهبود وضعیت برگزاری مسابقات آتی، در این نوشتار تنها به ذکر کلی برخی از ایرادات این فراخوان پرداخته خواهد شد.

شرایط و معیارهای مسابقه فراخوان یادمان شهدا میدان دفاع مقدس تبریز :

در فراخوان یادمان شهدا میدان دفاع مقدس تبریز متاسفانه به دلیل شرایط برگزاری مسابقه جامعه حرفه ای معماری خودخواسته و یا از سر اجبار، از شرکت در این فراخوان دور نگه داشته شده است و این فراخوان عرصه بخت آزمایی طراحان و گروه های نوخواسته شده است که به دنبال کسب شهرت واعتبار در این گستره پررقابت به این حوزه توجه را نشان میدهند و عدم حضور مهندسان مشاور با سابقه و شناخته شده دراین مسابقه خود گویای این امر می باشد.
بر اساس ضوابط عمومی آیین نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي وزارت راه وشهر سازی کارفرما مي بایست خواسته هاي خود را در قالب اهداف، نيازها و برنامه ها، به طور روشن به برگزار کننده و هيات داوران اعلام نمايد. وپيش از برگزاري مسابقه، بخش مطالعات مسابقه شامل : نوع مسابقه متناسب با موضوع آن، روند مسابقه، مباني نظري و «گزارش پيشنهاد مسابقه» را تدوین و نسبت به ارائه مکتوب آن اقدام نمايد.
همچنین مهمترین موضوع قابل توجه در این میان مسئله تعیین ضوابط واهداف طراحی و معیارهای گزینش هیات داورانی متناسب با آن ضوابط می باشد. چرا که هر مسابقه ای می باید توسط هیئت داوران ، با معیارهای که توسط مدیران برگزار کننده مسابقه تعیین شده مورد قضاوت قرار گرفته و بررسی شوداگر در مسابقه موضوع بحث، یعنی طراحی یادمان شهدا میدان دفاع مقدس تبریز نیز، علاوه بر معیارهای تعیین شده، از منظرهای مرتبط با موضوع بناهای یادمانی نیز به طرح ها نگریسته میشد بسیار مناسبتر بودلازم است در اینجا نگاهی دوباره به اهداف طراحی اعلام شده بنماییم :
1 –توجه به مسائل ترافیکی و دید سواره و پیاده
2-در نظر گرفتن هویت فرهنگی شهر و استان
3-ملاحظات اقلیمی شهر تبریز
4-نوآوری و خلاقیت در خلق المان
5-الزام بودن به رعایت طراحی ومعماری ایرانی- اسلامی (بومی)
6-در نظر داشتن ملاحظات اقتصادی و هزینه پروژه
7-قابلیت اجرائی بودن پروژه
8-در نظر گرفتن مقیاس انسانی المان
9-پیشنهاد متریال
10-در نظر گرفتن مسائل فنی و مهندسی به علت قرار گرفتن در بالای زیر گذر
11-در نظر گرفتن ملاحضات فنی جهت ثبات در کیفیت عکس ها
با بررسی موارد ذکر شده این نتیجه حاصل می شود که معیارهای مطرح شده ،معیارهای عملکردی،زیبایی شناسی و اجرایی بوده واصلا توجهی به مباحث معنایی و مفهومی ایثار وشهادت ونمود آن در طرح ونیز سابقه وقدمت تاریخی میدان توجه نشده است . در حالیکه در طرحهای یادمانی ایده های خلاقانه ومفهومی ،میباسیت همزمان با رعایت معیارهای صحیح ومرتبط با طراحی باشد،ودر این راستا با توجه به نقش هویت ساز بناهای یادمانی شهدا، وقابلیت این بناها در معرفی نحوه بودن و هستی شناسی یک دوره و یک ملت به بازدیدکنندگان با ارزش ها و با عقلانیت های متفاوت ،.فلذا در معیارهای طراحی یادمان شهدا میدان دفاع مقدس تبریز میبایست معیارهایی نظیر ارتباط موضوعی با عملکرد وهویت مکان، همبستگی با دیگر عناصر ومبلمان شهری ، چگونگی ارتقای کیفیت محیط و ایجاد سرزندگی فضاهای شهری،نحوه بیان عملکرد تاریخی فرهنگی شهرتبریز ، بیان عامل ایجاد کننده یک نشانه ویا ایجاد حس خاطره انگیزی مکان با القای روحیه شهادت در فضا مد نظر قرار میگرفت.

نتیجه نهایی :
با توجه به ضرورت سیاست گذاری برای ایجاد زمینه های ارتقاء کیفی بناها، سیما و منظر شهرها، ودر نتیجه ارتقاء کیفی معماری و شهرسازی کشور از یک سو و اهمیت بهره برداری از فرصتهای ناشی از برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی به عنوان یکی از روشهای شکل گیری فضاهای شهری و بناهای ارزشمند،ایده فراخوان طراحی یادمان شهدا میدان دفاع مقدس تبریز می توانست نشان از آن داشته باشد که سازمان زیبا سازی شهرداری تبریز قصد دارد، به دور از اعمال سلیقه های خاص معماری، به داوری بنشیند و با نگاهی اجرایی و همه جانبه طرح ها را بررسی نماید ، لکن شرایط ومعیارهای فراخوان نتوانست این ایده رابه ثمر بنشاند. والبته سازمان زیباسازی شهرداری تبریز بعنوان داعیه دار مسئولیت ایجاد کیفیتی مطلوب درسیمای شهری ، شایسته بود ضمن مد نظر قرار دادن آیین نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي وزارت راه وشهر سازی ونیز تجربه های جهانی ومسابقات قبلی ودقت نظر در انتخاب داوران ومتخصصان موضوع وفراهم نمودن زمینه حضور معماران ومهندسین مشاور با تجربه امکان انتخاب ودستیابی به طرح هایی یادمانی دارای معیارهای زیبایی شناسانه ومفهومی را فراهم مینمود و ضمن ترویج فرهنگ ترویج علم ودانش معماری بعنوان الگویی برای دیگر دستگاههای اجرایی و مدیریت شهری باشد.
[su_dropcap size=”5″]D[/su_dropcap][su_dropcap size=”5″]D[/su_dropcap]