در این نوشته اجمالا” به ایرادات وارده بر این فراخوان وکاستی‌های آن از این منظر پرداخته شده است .
موضوع ارجاع طراحی بناهای مونومنتال از طریق فراخوان عمومی رویه پسندیده ای است که در سالیان اخیر مورد توجه بیشتر مقامات مسئول و مدیریت شهری قرار گرفته و نتایج قابل توجهی را به بار آورده است. از جمله این آثار می‌توان به افزایش کیفیت طرح‌ها به دلیل ایجاد رقابت سالم در میان شرکت کنندگان، ایجاد شور و نشاط علمی در جامعه معماران ، فراهم آوردن عرصه مناسب برای معرفی استعدادهای تازه و ناشناخته وامکان بهره مندی از خلاقیت‌های آنان ،گسترش دایره طراحان و امکان مشارکت طیف وسیع تری از جامعه حرفه ای در روند طراحی و به تبع آن تقویت و گسترش هنر دانش معماری در جامعه و سایر مزایای دیگر می‌توان اشاره نمود.
سيماي شهري والمان‌ها و نمادهای به کار رفته در آن مهمترين مسئله براي هر شهري است كه مي‌تواند باعث ایجاد خاطره مندی گردد وبصورت مستقيم با بيننده ارتباط برقرار كند و دراین میان اهمیت طرح‌های یادمان‌های شهدا بعنوان یکی از مهمترین آثار هنری انقلاب اسلامی ونیز بناهای مونومنتال وماندگار شهادت درشهرها دوچندان می‌باشد. دراین راستا سازمان بسیج مهندسی سپاه ابوالفضل (ع) استان لرستان در اقدامی تحسین برانگیز و قابل توجه، طراحی یادمان شهدا مدافعین حرم در استان لرستان را به واسطه فراخوانی عمومی به مسابقه گذاشته است. وتلاش نموده است که تصمیم گیری را ازانتخاب طراح وطرح از درون جلسات محدود و گرایش طلبانه به سطح جامعه حرفه ای بکشاندحال به امید بهبود وضعیت برگزاری مسابقات آتی، در این نوشتار تنها به ذکر کلی برخی از ایرادات این فراخوان پرداخته خواهد شد.
شرایط ومعیارهای مسابقه فراخوان یادمان شهدا مدافعین حرم در استان لرستان
بر اساس ضوابط عمومی آیین نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي وزارت راه وشهر سازی کارفرما مي بایست خواسته‌هاي خود را در قالب اهداف، نيازها و برنامه ها، به طور روشن به برگزار کننده و هيات داوران اعلام نمايد. وپيش از برگزاري مسابقه، بخش مطالعات مسابقه شامل : نوع مسابقه متناسب با موضوع آن، روند مسابقه، مباني نظري و «گزارش پيشنهاد مسابقه» را تدوین و نسبت به ارائه مکتوب آن اقدام نمايد.
همچنین مهمترین موضوع قابل توجه در این میان مسئله تعیین ضوابط واهداف طراحی و معیارهای گزینش هیات داورانی متناسب با آن ضوابط می باشد. چرا که هر مسابقه ای می باید توسط هیئت داوران ، با معیارهای که توسط مدیران برگزار کننده مسابقه تعیین شده مورد قضاوت قرار گرفته و بررسی شوداگر در مسابقه موضوع بحث، یعنی طراحی یادمان شهدا میدان مدافعین حرم استان لرستان نیز، علاوه بر معیارهای تعیین شده، از منظرهای مرتبط با موضوع فضاها وبناهای یادمانی نیز به طرح ها نگریسته میشد بسیار مناسب تر بودلازم است در اینجا نگاهی دوباره به اهداف طراحی ومعیارهای ارزیابی اعلام شده بنماییم:
– طرح شاخص، تلفیقی از معماری اسلامی ایرانی و مدرن باشد.
– طرح با رعایت ملاحظات زیست محیطی، انرژی و اقلیمی و فرهنگی(هویت) شهر خرم آباد طراحی گردد.
– طرح از قابلیت اجرایی برخوردار بوده و از نظر روش های ساخت و تکنولوژی ممتاز باشد.
– طرح پیشنهادی از لحاظ فنی و اقتصادی بهینه باشد.
– طرح باید امکان توسعه داشته و پیش بینی های لازم در نظر گرفته شوند.
– طرح دارای جنبه نو آوری و خلاقیت باشد.
– طرح دارای مقیاس انسانی باشد.
با بررسی موارد ذکر شده این نتیجه حاصل می شود که معیارهای مطرح شده مشابه بسیاری از مسابقات دیگر،معیارهای عملکردی،زیبایی شناسی و اجرایی بوده واصلا توجهی به مباحث معنایی و مفهومی ونمادین علی الخصوص در ارتباط با شخصیت‌ها و حوادث مرتبط ایثار وشهادت ونمود آن در طرح نشده است . در حالیکه در طرح‌های یادمانی ایده‌های خلاقانه ومفهومی، میباسیت همزمان با رعایت معیارهای صحیح ومرتبط با طراحی باشد،ودر این راستا با توجه به نقش هویت ساز بناهای یادمانی شهدا، وقابلیت این بناها در معرفی نحوه بودن و هستی شناسی یک دوره و یک ملت به بازدیدکنندگان با ارزش ها و با عقلانیت های متفاوت ،.فلذا در معیارهای طراحی یادمان شهدا مدافعین حرم استان لرستان میبایست معیارهایی نظیر ارتباط موضوعی با عملکرد وهویت مکان، همبستگی با دیگر عناصر ومبلمان شهری ، چگونگی ارتقای کیفیت محیط و ایجاد سرزندگی فضاهای شهری،نحوه بیان عملکرد تاریخی فرهنگی شهرخرم آباد ، بیان عامل ایجاد کننده یک نشانه ویا ایجاد حس خاطره انگیزی مکان با القای روحیه شهادت در فضا مد نظر قرار می‌گرفت.
نتیجه نهایی:
با توجه به ضرورت سیاست گذاری برای ایجاد زمینه های ارتقاء کیفی بناها، سیما و منظر شهرها، ودر نتیجه ارتقاء کیفی معماری و شهرسازی کشور از یک سو و اهمیت بهره برداری از فرصت‌های ناشی از برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی به عنوان یکی از روش‌های شکل گیری فضاهای شهری و بناهای ارزشمند،ایده فراخوان طراحی یادمان شهدا مدافعین حرم استان لرستان می توانست نشان از آن داشته باشد که سازمان بسیج مهندسی سپاه ابوالفضل (ع) استان لرستان قصد دارد، به دور از اعمال سلیقه های خاص معماری، به داوری بنشیند و با نگاهی اجرایی و همه جانبه طرح ها را بررسی نماید ، لکن شرایط ومعیارهای فراخوان نتوانست این ایده رابه ثمر بنشاند. والبته سازمان بسیج مهندسی سپاه ابوالفضل (ع) استان لرستان شایسته بود ضمن مد نظر قرار دادن آیین نامه جامع برگزاري مسابقات طراحي معماري و شهرسازي وزارت راه وشهر سازی ونیز تجربه های جهانی ومسابقات قبلی ودقت نظر در انتخاب داوران ومتخصصان موضوع وفراهم نمودن زمینه حضور معماران ومهندسین مشاور با تجربه امکان انتخاب ودستیابی به طرح هایی یادمانی دارای معیارهای زیبایی شناسانه ومفهومی را فراهم مینمود و ضمن ترویج فرهنگ ترویج علم ودانش معماری بعنوان الگویی برای دیگر سازمان‌ها ،دستگاه‌های اجرایی و مدیریت شهری باشد.