حضور انسان  به عنوان عامل اصلی در حیات بخشی به فضا ها همیشه تعیین کننده بوده است ،که بخشی از این حضور می تواند در شبهای روشن اتفاق بیافتد. سؤال مطرح شده در این نوشتار این است که آیا می توان از الگوی حیات شبانه در ماه رمضان برای سرزنده سازی شهرها در تمام ایام سال استفاده کرد؟

در شب‌های ماه مبارک رمضان گویی حیات تازه‌ای در شهر دمیده می‌شود، شب‌ها جان می‌گیرند و صحنه حضور انسان‌ها در شهر بسیار چشم نواز است. این موضوع به‌ویژه در سال‌های اخیر که روزهای ماه رمضان طولانی‌تر بوده مشهود است گویی شب جان تازه‌ای یافته است. حال توجه نگاه تیزبین به این جلب می گردد که آیا می‌توان در سایر روزهای سال نیز این حیات و سرزندگی را در شب‌های شهر مشاهده نمود؟ امروزه به علت پیچیدگی زندگی شهری وعدم توانایی تمامی گروه‌های اجتماعی دراستفاده از ساعات روشنایی روز برای رفع نیازها وبرای برطرف نمودن پیامدهای اجتماعی،اقتصادی و… ناشی از خالی بودن شهر درساعات خاصی از روز، استفاده از زمان‌های مرده شهری را می‌توان به عنوان راهکاری درجهت بهبود عملکرد فضای شهری در پاسخ به نیاز سرزندگی محیط شهری استفاده نمود. با این اوصاف تلاش در جهت ایجاد و تامین فضاهای شهری شبانه که در آن بتوان میزان سرعت و ضرباهنگ شهری را کاهش داد و مکانی 24 ساعته به عنوان فضای مکث و آرامش ساکنین شهر و بر قراری تعاملات اجتماعی مهیا نمود ضرورت می‌یابد، که در این نوشتار موضوع شهر راهکاری در جهت ایجاد سرزندگی شبانه مطرح می‌شود (حسنی،هاشمی فدکی،1392). یکی از مهمترین موانعی که در راه سرزندگی شهر در شب وجود دارد عدم وجود امکان قانونی فعالیت در شب است در صورتیکه بسیاری از فعالیت‌ها  به طور استثنایی در ماه رمضان امکان فعالیت در شب را دارند. اغذیه فروشی‌ها و خرده فروشی‌های بسیاری از افطار تا سحر پر رونق هستند. کلیه رستوران‌ها، دکه‌های  اغذیه فروشی و کافی‌شاپ‌ها از دو‌ سال گذشته می‌توانند در ماه رمضان ساعت‌های افطار تا سحر به مشتریان‌شان خدمات رسانی کنند و منع قانونی برای آنان وجود ندارد اما بازار موادغذایی ماه رمضان تنها به واحدهای صنفی پروانه‌دار ختم نمی‌شود و هر کسی تلاش می‌کند تا با چیدن بساطی خیابانی از فروش غذا در بازار ماه رمضان کسب درآمد کند (به نقل از ایسکا نیوز،1396). و در حقیقت سرزندگی اقتصادی در شب نیز تقویت می‌گردد. علاوه بر این به علت وجود فعالیت‌های مذهبی در اکثر شب‌های ماه مبارک رمضان زمان مکث و توقف در فضاهای شهری بیشتر می‌گردد و خود به خود با این حضور مردم مشکل امنیت نیز حل می گردد و چشم‌های ناظر مردم به امنیت در شب‌های این ماه کمک می‌کند. بدین ترتیب بیشتر ملزومات حیات شبانه در این ماه فراهم است. 

در حقیقت  مشخصه اصلی حیات‌شبانه در تمام این شب‌ها ، قانونی و موجه‌بودن بسیاری ازفعالیت‌‌ها  است که در سایر اوقات سال این وجهه قانونی برای فعالیت‌های شبانه وجود ندارد. به همین دلیل اگر  تمهیدات امنیتی و حمایتی  برای حمایت از زندگی شبانه شهری انجام شود می‌توان شاهد این رونق و جنب و جوش در سایر ماه‌های سال نیز بود؛ اما  ملاحظه می‌گردد در کلان‌شهر تهران بعد از ساعت 12 شب فعالیت‌های اغلب مراکز تجاری و تفریحی تعطیل می‌شود در صورتی که می‌توان شاهد شب‌های زنده و زیبایی در تهران بود.

 

منابع:

• حسنی.علیرضا، هاشمی فدکی. الهه السادات، 1392،ایجاد سرزندگی شبانه شهری با رویکرد طراحی 24 ساعته نمونه موردی خیابان آزاد شهر مشهد، هشتمین سمپوزیوم معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار