پس از سومین جشنواره بین المللی نورآرایی در دههی مبارک فجر، جشنواره نورآرایی تهران به مناسبت عید نوروز در بهمن و اسفندماه سال 1395 برگزار شد. در مبانی نظری این جشنواره نکات کلیدی وجود دارد که در بررسی و نقد آثار منتخب از اهمیت بسزایی برخوردار است. از جمله اینکه نگاه خلاقانه در آثار نور منوط بر توجه به «تحولات مذهبی، فرهنگی، تاریخی، اقلیمی و غیره»1 دانسته شده است. چارچوب و روش فکریای برای طراحی حجم‌های نور به غیر از اشاره به برخی ارزش‌ها در این مبانی نظری وجود ندارد. اما داوری آثار نیز بدون چارچوب زیبایی‌شناسی مشخصی صورت‌پذیرفته و به مبانی نظری ادعا شده بی‌توجهی نشان‌داده شده است. تاکید بر مذهب، تاریخ و فرهنگ و تناسب حجم‌های نور با این مفاهیم و معماری و شرایط فرهنگی محیط در مبانی این جشنواره انتظار مخاطب را از آثار منتخب افزایش می‌دهد. در حالی که در آثار برگزیده تاثیر هیچ کدام از این مفاهیم دیده نمی‌شود. مهم‌تر از همه تاکید بر مفهوم خلاقیت است که با وجود تشابه بسیاری از آثار با نمونه‌های متاخر خارجی نقض می‌شود.
از آنجایی که الگوی پیشنهادی این جشنواره فستیوال‌های نور خارجی همچون جشن نور لیون فرانسه و یا سیدنی استرالیا بوده است، ضرورت تاکید بر هویت بومی در این آثار کاملاً مشهود است. در حالی که اکثر آثار برگزیده فرم و حجم‌های کاملاً مدرنی هستند که حتی با محیط کالبدی نمایش اثر نیز ارتباط دوسویه‌ای برقرار نمیکنند. موقت بودن این حجم‌ها در سطح شهر دلیلی بر عدم ارتباط حداقلی آنها با شهر تهران نیست. مگر اینکه تهران را نیز صرفاً شهری مدرن و فاقد هرگونه هویت فرهنگی خاص ایرانی اسلامی در نظر بگیریم. ضمن اینکه در این صورت نیز این وظیقه هنر شهری است تا به کالبد بی روح یک شهر هویت و معنا بخشد. این آثار برگزیده می‌توانند در هر نقطه از شهر تهران یا ایران و یا حتی دنیا به نمایش درآیند. زیرا هیچ شناسنامه خاص هویتی در آنها مشاهده نمی‌شود. 
این آثار در بهترین حالت حجم‌هایی روشن بودند که به زیبایی فرم توجه داشتند و نه مخاطب و محیطشان و این امر آنها را از مشخاصت هنری شهری دور میکرد. عدم برقراری ارتباطی خاص و موثر میان آثار ارائه شده و محیط آنها معضل قابل توجهی بود. فقط نمونه آثاری که امکان عبور و رفت و آمد مخاطب را در درون و پیرامون خود فراهم می‌کردند توانستند تا حدی با مخاطب وارد ارتباط و تعامل شوند. گرچه در طراحی این آثار نیز تفاوتی میان مخاطبین ایرانی و تهرانی و مخاطبین دیگر مناطق دنیا وجود نداشت و بعضاً نمونه‌هایی نازل از موارد مشابه خارجی عرضه شده بودند. این آثار کاملاً مدرن بوده و مخاطبی با فرهنگی خاص را مدنظر نداشتند. بیانیه جشنواره بر ویژگی‌های هنر پستمدرن اشاره دارد اما اکثر آثار برگزیده مشخصات هنر مدرن را دارا هستند. برخلاف بیانیه آثار بر فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی و حتی بر زمان و مناسبت خاص برگزاری جشنواره، یعنی آغاز سال جدید و آمدن بهار اشاره ای نداشتند. به استثنای برخی آثار که بعضاً از نظر زیبایی‌شناسی با مخاطب ارتباطی برقرار نمی‌کردند.
به نظر می‌رسد عدم وجود ملاک و معیاری برای بومی‌سازی هنر خلق آثار شهری نور، با وجود اهداف مشخص و ارزشمند مبانی نظری جشنواره، بر داوری آثار تاثیرگذار بوده است. تا زمانی که مبانی زیبایی‌شناسی هنر نور دنیا توسط پژوهشگران ایرانی مورد بررسی قرار نگرفته و معیارهای آن استخراج نشده و با مبانی زیبایی‌شناسی نور مورد نیاز در شهرهای مهم ایران امکان تطابق نیافته و بومی‌سازی نشده است نمی‌توان امیدی به بروز ارزش‌هایی چون فرهنگ و هویت در جشنوارههای نور داخل کشور داشت. خلق آثاری که بتوانند ارتباطی با سلیقه ایرانی پیدا کنند و به بیانی فراتر از حجمی روشن از نئون‌های رنگین دست یافته و با مخاطب وارد گفتمانی تاثیرگزار گردند، نمی‌تواند بدون توجه به پژوهش‌های پایه‌ای در زمینه زیبایی‌شناسی هنر نوین نور در سطح جهان و بومی سازی آن صورت پذیرد.
- به نقل از سایت سازمان زیبا سازی: www.zibasazi.ir/fa/calls/item
- تصاویر: (این تصاویر از سایت سازمان زیباسازی شهر تهران به آدرس www.zibasazi.ir/fa/calls/item و در تاریخ 10/2/96 گرفته شده است.)