تاثیر نورپردازی چنارهای خیابان ولیعصر حدفاصل پارک‌وی تا میدان تجریش، بر زندگی شبانه تهران
در سال 94 سازمان زیباسازی در زمان اعیاد شعبانیه اقدام به راه‌اندازی فاز اول نورپردازی ویژه‌ی خیابان ولیعصر(عج) کرده و این اقدام را در راستای ارتقای جشن‌های مردمی با مشارکت شهروندان تعریف نمود. (1) در این پروژه 1100 چراغ از مجموع 2100 چراغ این پروژه و از نوع فلورین 2 آر جی بی (مولتی کالر) به بهره‌برداری رسید.(2)
نورپردازی عامل برقراری امنیت در شهرهاست که خود موجب آرامش در آن‌ها می‌شود. زیرا ارتباطات مثبت انسانی را افزایش می‌دهد. در غیر این صورت زندگی اجتماعی شهروندان دچار تنش می‌شود. مردم برای رهایی از استرس‌های روزمره زندگی، به مکان‌هایی پناه می‌برند که به لحاظ زیبایی‌شناختی رضایت آن‌ها را فراهم کند و تنش‌های زندگی ماشینی را با سرزندگی شهر از خود دور کنند. بر اساس اهداف شهر شب، نقاطی از شهر را باید به گونه‌ای نورپردازی کرد که امکان برقراری تعاملات اجتماعی، در عین رعایت اصول زیبایی شناسی در آن ها فراهم باشد.(3)وقتی در ساعات اولیه غروب خورشید در خیابان ولی عصر، از پل پارک‌وی به سمت میدان تجریش حرکت می‌کنید با تغییر پیاپی نورهایی بعضاً تند مواجه می‌شوید که بر چنارهای کهنسال این خیابان می‌تابد. بیش از نیم ساعت در معرض تغییر پیاپی این نورهای متضاد بخصوص نورهای قرمز و آبی پررنگ ممکن است حس تشویش در مخاطب ایجاد کند. در شهر شلوغ تهران و در خیابان ولیعصر که در ساعات شب شلوغ و پرترافیک است ایجاد آرامش برای شهروندان ضروری است. کاربرد رنگ‌های تند برای نورپردازی این خیابان مسلماً کمکی به افزایش حس آرامش و تعلق خاطر در این خیابان نخواهد داشت. در زمان جشن‌ها و مراسم‌های اجتماعی که جو جامعه به سوی هیجان میل دارد کاربرد رنگ‌های تند هم می‌تواند در نورپردازی خیابان جذابیت خوبی داشته باشد. حتی در این حالت نیز بازی نورهای تند در کنار نورهای ملایم و حضور بیشتر نور سفید و یا زرد روشن ضروری است. کاربرد چنین نورپردازی‌هایی در روزهای عادی برای شهروندان نیاز به تجدید نظر دارد. ضمن اینکه شاید جشنی ملی ارزش نورپردازی درختان، این موجودات زنده را داشته باشد و در کوتاه مدت صدمه‌ای به آن‌ها نرساند اما در دراز مدت پرتوهای گوناگون رنگی می‌توانند حیات طبیعی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. شهرداری اعلام کرد که در ترکيب رنگي اين نورپردازي بيش از 17 گزينه‌ی رنگي وجود دارد و در مناسبت‌هاي ويژه‌ی ملي و مذهبي مي‌توان پروژکتورها را روي مود رنگي و ترکيبي تنظيم و در مابقي ايام سال از مود تک‌رنگ استفاده کرد.
(4) عملاً در بیشتر ایام از مود تک‌رنگ برای این نورپردازی‌ها استفاده نمی‌شود. گویی تنوع در نورهای تابیده به این موجودات اصل زیبایی این نورپردازی را تشکلیل می‌دهد و نه حجم بصری که از تابش نوری زیبا و ملایم به این درختان ایجاد می‌شود و به نظر شهروندان می‌رسد. معمولاً در موارد استثنایی که قرار باشد موجوداتی زنده مثل درختان در معرض نور پردازی‌های متنوع قرار گیرند، برنامه در قالب نمایش‌های مقطعی تنظیم می‌شود. زیرا لامپ های ال ای دی تک رنگ، پرتوهای نوری در دامنه 420 تا 460 نانومتر یا 650 تا 680 نانومتر را می‌تابانند. اگر یک گیاه را زیر یک نور تک‌رنگ مثل نور آبی یا قرمز قرار‌دهیم، نمو گیاه مختل می‌شود و پدیده‌ای به نام «شکست شب» رخ می‌دهد. (5) جهت تابش نور و انرژی نورانی که در محیط آزاد می‌کند، می‌تواند اثرات سوء بر موجودات زنده داشته باشد.
تمهیدات زیباسازی شهرداری تهران بر اقدامات زیباسازی مابقی شهرهای ایران بسیار تاثیرگذار است. در حالی که الگوی نورپردازی تهران اکثراً استفاده از رنگ‌هایی تند و تعویض آن‌ها در طی ثانیه‌ها با یکدیگر بوده و سلیقه‌ی زیبایی‌شناسی مردم از ابتدا به چنین شرایطی شکل گرفته است، نمی‌توان انتظار طرح‌هایی متفاوت و نوگرایانه همراه با نمادپردازی و ارائه سمبل‌های ملی و آئینی در شهرهای دیگر ایران را نیز انتظار داشت. گویی هیچ روش هنرمندانه دیگری برای نورپردازی وجود ندارد. چندین سال است که این نوع از سلیقه‌ی نورپردازی در تهران پیاده می‌شود و هیچ تنوع و نگرش هویت‌بخشی در آن مشاهده نمی‌گردد. این در حالی است که بسته به منظر و زمینه‌ی موضوع‌های نورپردازی باید از روش‌های متفاوتی برای افزایش زیبایی و یا تاکید بر آن‌ها در شب استفاده کرد. بنابراین نمی‌توان پذیرفت که مضامینی گوناگون با اهدافی متفاوت همگی با یک سبک تکرار پذیر مورد نورپردازی قرار گیرند. برخی مضامین شهری برای شهروندان آن هویت‌بخش هستند و نوع نگاه شهرداری در زیباسازی آن‌ها مانند بسیاری دیگر از المان‌های خنثی شهر سبب از بین رفتن هویت و بار معنایی و خاطره جمعی‌ای می‌شود که سال‌ها برای شکل‌گیری آن زمان صرف شده است. سازمان زیباسازی می‌توانست در کنار توجه به نورپردازی چنارهای هویت بخش این خیابان و البته به شیوه‌ای اصولی‌تر، به دیگر المان‌های هویتی این خیابان همچون معدود خانه‌های قدیمی آن با نماهای آجری و خاصشان نیز توجه کرده و نورپردازی تلفیقی‌ای از چنارها و نماهای قدیمی را اجرا می‌کرد. حتی در این تلفیق نورپردازی برخی ساختمان‌های مدرن و ارزشمند از نظر بصری نیز می‌توانست گنجانده شود تا هویت تاریخی و مدرن این خیابان در کنار هم لحاظ شود.
ادامه نورپردازی چنارهای ولی عصر با این سبک، جدا از اینکه چه آسیب‌هایی را در دراز مدت ممکن است به حیات مادی آن‌ها وارد کند، سبب خدشه وارد کردن به آنچه این درختان نماد آن در شهر تهران محسوب می‌شوند نیز خواهد شد. به عبارتی حیات معنوی چنارهای کهنسال و همچنین خاطره‌ی جمعی خیابان ولیعصر در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
زیر نویس:
1- http://www.tehran.ir/default.aspx?tabid=135&ArticleId=10086
2- http://zibasazi.ir/fa/news/item/5436-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%87-
3- http://alef.ir/vdch-wnix23nvvd.tft2.html?20txt
4- http://mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=221246
5- http://www.jamejamonline.ir/newspreview/2043432173267519036