درمیزگرد ” چالش جامعه میزبان و مهمان در مقاصد گردشگری” تاکید شد:
مشارکت مدیریت گردشگری و جامعه روحانیت، ضامن رفع چالش جامعه میزبان و مهمان
ایران کشوری است که به واسطه قابلیت ها و توانایی ها یک مقصد گردشگری مطلوب و درآمدزا به حساب می آيد، اما محدودیت های فرهنگی موجب بروز پارادوکس و چالش مبدا و مقصد می شود.
پژوهشکده نظر به منظور بررسی این موضوع، میزگردی تحت عنوان ” چالش جامعه میزبان و مهمان در مقاصد گردشگری” با حضور ناصر مشهدی زاده مدیر مهندسین مشاور ایوان نقش جهان، منوچهر جهانیان رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ به ریاست امیر منصوری عضو هیات علمی دانشگاه تهران برگزار کرد تا به بررسی ابعاد مختلف این چالش بپردازد.
منوچهر جهانیان به عنوان اولین سخنران این میزگرد با اشاره به تغییرات گردشگری امروز در مقایسه با گذشته گفت: نگاه به گردشگری در دنیای امروز دیگر صرفا به منظور تفریح و پرکردن اوقات فراغت و مختص به یک قشر خاص نیست بلکه گردشگری با یک نگاه علمی، تخصصی و تاثیرگذار در تمامی ابعاد زندگی بشر انجام می شود، یعنی گردشگران برای کسب دانش، آگاهی و کشف زوایای ناشناخته دنیا سفر می کنند.
وی ادامه داد: گردشگران بین المللی در دنیای امروز به دنبال رسیدن به کمال، خودشناسی و تعامل و ارتباط با جوامع مختلف و آشنایی با روحیات و فرهنگ آنها هستند و موضوع علمی – ّآموزشی ،کسب آگاهی و معرفت افزایی و فرامادی در تمامی ابعاد و گونه های گردشگری جایگزین نگاه صرف تفریحی به سفر شده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه گردشگران بین المللی در سفرهای خود بدنبال معنویات هستند اظهار کرد: طبق آمارها از 610 رفرنس علمی که در حوزه گردشگری ثبت شده است بیش از 75 درصد آن ها که مربوط به کشورهای غربی است به معنویت پرداخته شده، در حالیکه از کشور ما تنها یک رفرنس معنوی از گردشگری به ثبت رسیده و این نشان می دهد که غربی ها از لذات مادی و موضوعات پیش پا افتاده عبور کرده اند و با هدفگذاری و بدنبال گمشده خود و کشف زوایای پنهان دنیا سفر میکنند.
رییس دانشکده علوم گردشگری دانشکده علم و فرهنگ در ادامه سخنان خود به آمار سازمان جهانی جهانگردی درخصوص سفرهای بین المللی در سال 2017 اشاره کرد و گفت: بر اساس این آمار بیش از یک میلیارد و 340 میلیون نفر گردشگر سفر بین المللی داشته اند و این نشان دهنده رشد 4/4 درصدی تعامل و همکاری بین جامعه میزبان و محلی و گردشگران و ارائه دهندگان خدمات است.
وی ادامه داد: براساس آمار سال ۹۶ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ما در ایران ۵ میلیون و ۱۱۳ هزار گردشگر خارجی داشتیم که به کشور وارد شدند و در همان سال دو برابر این عدد یعنی ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر خروجی داشتیم که این نشان می دهد،متاسفانه در ایام اوج مسافرت هایی که ما در نوروز و فصل تابستان داریم، سفرها بدون برنامه انجام می شود و اینگونه است که ما با یک سونامی سفر که آسیب های بسیاری را از نظر زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی در جامعه میزبان و محلی ایجاد می کند رو به رو هستیم. ضمن اینکه مسافران هم بجای اینکه از سفر لذت ببرند با خستگی و آسیب های روحی روانی به مبدا باز می گردند.
جهانیان افزود: این یعنی ما نتوانستیم به برنامه ریزی که در سایر کشورهای توسعه یافته و سازمان های تخصصی آن ها دارند، بپردازیم.
این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم تعامل بین افرادی که سفر می کنند و جامعه میزبان بیان کرد: باید به این موضوعات توجه داشت که افرادی که به جایی سفر می کنند چقدر با آن محل آشنایی دارند؟چقدر سفر آن ها هدفمند است؟ و چه شناختی از جامعه میزبان و محلی آن دارند و نوع مسافرت آن ها به چه صورت است؟ یعنی یک سفر دوستانه است یا انفرادی و یا خانوادگی و حتی باتور؟ که البته در ایران به ندرت سفر با تور صورت می گیرد.
وی ادامه داد: این موضوعات باید مورد توجه سیاستگذاران و متولیان قرار بگیرد تا با معرفی مقاصد و اطلاع رسانی مناسب در خصوص آن ها، سفرها بر اساس نوع علاقه مندی، نوع انگیزه و نیاز افراد و با آگاهی انجام شود.
جهانیان با اشاره به این که یکی از معضلات و چالش هایی که در بحث جامعه میزبان و محلی باید به آن پرداخت، عدم ارتباط گیری با جامعه میزبان و محلی است گفت:یکی از اقدامات اساسی که دستگاه های متولی ما باید به آن توجه کنند، موضوع راه اندازی سفرهای گروهی و با تور است، ما بیش از ۴۰۰۰ دفتر خدمات مسافرتی در کشور داریم اما میزان سفرهایی که با تور انجام می شود اصلا قابل گفتن نیست، در صورتی که می بایست آژانس ها و دفاتر خدمات مسافرتی با نگاه تخصصی و معرفی صحیح مقصد سفر به حل چالش و عدم ارتباط گیری جامعه میزبان و محلی و مسافران بپردازند و مسافران با کم ترین هزینه، بیشترین لذت و استفاده را از سفر ببرند.
وی در خصوص منشور اخلاق حقوق گردشگری اظهار کرد: سازمان جهانی جهانگردی از سال 1999 در سیزدهمین اجلاس خود بر کدهای اخلاق جهانی جهانگردی تاکید کرد که در کشورهای مختلف اثرگذاری داشته باشد. کلیات آن در همان سال مورد تصویب قرار گرفت و به تبع آن در سال 2001 به تصویب سازمان ملل رسید و در سال ۲۰۰۲ برای کشورهای عضو UNWTO لازم الاجرا شد.
وی ادامه داد: این منشور دارای اصول دهگانه کدهای اخلاقی جهانی گردشگری است که اگر ما این اصول را تبیین کنیم چالش هایی بین جامعه میزبان ومحلی و گردشگران و ارائه دهندگان خدمات است،به حداقل می رسد.
جهانیان تصریح کرد: ماده یک این منشور درخصوص ایجاد تفاهم و احترام متقابل بین مردم و جامعه میزبان محلی می گوید که کسی که به عنوان گردشگر حرفه ای و بین المللی به مناطق مختلف سفر می کند تمام این موارد برایش پذیرفته شده و می داند که می بایست به فرهنگ ، ارزش ها و آداب و رسوم منطقه ای که سفر کرده احترام بگذارد و متقابلا جامعه میزبان و محلی هم باید به آن گردشگر احترام بگذارند و در جهت برآورده شدن نیازهای او تلاش و همکاری کرده و تقابل نداشته باشند که این مساله به روند جاری فعالیت های گردشگری ضربه میزند و آسیب هایی به همراه دارد .
وی ادامه داد: ماده دوم به تکامل فردی و گروهی می پردازد که مسافر می بایست به سیر و سلوک و انتظاراتی که از حضور در منطقه مقصد داشته، هم به لحاظ جسمانی و هم روحی و روانی برسد.
این استاد دانشگاه با اشار به ماده سوم که به توسعه پایدار می پردازد گفت: در بحث جامعه میزبان و محلی باید تمامی ویژگی های پایداری گردشگری و توسعه مد نظر قرار بگیرد. به فرهنگ و آداب و رسوم آن ها احترام گذاشته شود. برای جامعه میزبان بهره مندی اقتصادی داشته باشد. و همچنین انتظارات گردشگر نیز برآورده شود.
استفاده از میراث فرهنگی عاملی برای تقویت گردشگری باید باشد
وی ادامه داد: استفاده از میراث فرهنگی عاملی برای تقویت و حفاظت از آن باشد نه اینکه هجوم گردشگران به مناطق میراثی موجب آسیب به بناها و میراث فرهنگی شود.
این استاد دانشگاه افزود: باید سیاستگذاری و مشارکت و اجرای فعالیت های گردشگری را به جامعه میزبان و محلی سپرد تا بدلیل سودمندی و اثرگذاری به تعامل با گردشگران بپردازند.
جهانیان با تاکید بر بازاریابی اجتماعی در گردشگری بیان کرد: ارائه دهندگان خدمات گردشگری در دنیا با در نظر گرفتن رفاه بومیان و جامعه محلی سعی می کنند تا مشکلات آن مناطق را رفع کنند و اینگونه بازاریابی اجتماعی که بدنبال رفاه محلی است، اتفاق افتد. وجامعه میزبان درگیر فعالیت های گردشگری می شود و بجای تقابل به تعامل می پردازند.
هیچکس نمی تواند مانع تردد گردشگران در مقصد شود
رییس دانشکده گردشگری در خصوص آزادی حرکت و تردد جهانگردان گفت: از آنجاییکه گردشگران دارای ویزا یا مجوز هستند کسی نمی تواند مانع تردد و حضور آنان در اماکن مختلف شود و آن ها باید بتوانند به راحتی از جاذبه ها و زیبایی های مقصد استفاده کنند و در قبال آن حق وحقوق ارائه کنندگان خدمات و جامعه محلی بپردازند اما چگونگی اجرای آن ها باید حتما مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به توانمند سازی جامعه میزبان و محلی ادامه داد: می بایست از طریق آموزش جامعه میزبان را برای پذیرایی از گردشگران آماده کرد تا آن ها بتوانند داشته های فرهنگی و زیبایی های منطقه خود را به گر شگران معرفی کنند. همچنین دولت و بخش های ارائه دهنده خدمات باید توجه خاصی به زیرساخت ها داشته باشند،زمانی که در یک منطقه زیرساخت ها آماده نباشد و جامعه میزبان و گردشگران آموزش ندیده باشند ممکن است گردشگری منجر به ایجاد مشکلات، ناهنجاری و آسیب ها شود و توقف فعالیت های جاری گردشگری بیانجامد.
جهانیان در پایان سخنان خود اضافه کرد: اگر ما یک نگاه علمی در بخش های مختلف سیاستگذاری، اجرایی و خدماتی داشته باشیم قطعا چالش ها و مشکلات این حوزه کمتر خواهد شد. یعنی اگر آگاهی بخشی، آموزش، فرهنگسازی، مشارکت و مسئولیت پذیری در چهار ضلعی که باید از گردشگری منتفع بشوند اتفاق افتد مشکلات و چالش ها رفع می شوند .
گردشگری یک میثاق نامه همکاری ، مشارکت و هم افزایی است
در ادامه این نشست ناصر مشهدی زاده با بیان اینکه گردشگری یک میثاق نامه همکاری، مشارکت و هم افزایی است گفت: گردشگری یک بازی برد – برد است که ممکن است تعداد زیادی بازیگر داشته باشد و همه برنده باشند البته این برد الزاما اقتصادی نیست.
وی ادامه داد: به عقیده من بازیگران سه دسته هستند، بازیگران حاضر، بازیگران غایب و بازیگرانی که وجود ندراند. بازیگران حاضر نیز به سه دسته فعال، نیمه فعال یا منفعل تقسیم می شوند .فعالان الزاما به سمت هدف حرکت نمی کنند اما فعالند مثلا بخش های مختلف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این حوزه فعالند اما به سمت هدف حرکت نمی کنند. برخی هم نیمه فعالان هستند و گروهی هم منفعلند که کاری ندارند.
مشهدی زاده افزود: بازیگران غایب کسانی هستند که اصلا نمی خواهند دیده شوند که کسی از آن ها توقع نداشته باشد.
توسعه در گردشگری توسط نهادها صورت می گیرد
وی با اشاره به نظر نورث برنده جایزه نوبل در خصوص توسعه نهادی اظهار کرد: اگر تمام بازیگران دولتی فعال شوند و کارشان را به نحو احسن انجام دهند تازه به سطح صفر- صفر توسعه می رسیم چراکه توسعه توسط دولت صورت نمی گیرد بلکه توسط نهادها انجام می شود که متاسفانه آن ها نیز وجود خارجی ندارند.دسته سوم بازیگرانی هستند که باید وجود داشته باشند مانند نهادها به معنای عام ، سمن ها یا ادارات ،نهادها که مطالبات اجتماعی را افزایش می دهند و انتظارات را بالا می برند.
آموزش اصل مهم رفع چالش های جامعه میزبان و مهمان است
مدیر مهندسین مشاور ایوان نقش جهان با تاکید بر اینکه آموزش یک اصل مهم در رفع چالش های جامعه میزبان و محلی و گردشگران است بیان کرد: ما پروژه ای را بصورت پایلوت در قم اجرا کردیم و تمام بازیگران گردشگری استان را آموزش دادیم. 400 بازیگر گردشگری در استان قم وجود دارند، این بازیگران باید 400 در 400 رابطه داشته باشند تا بتوانند بازی کنند اما متاسفانه رابطه ای وجود نداشت چون هیچکدام از بازیگران همدیگر را قبول نداشتند و حتی برخی از آن ها وظیفه خاصی ندارند و هیچکدام از آن ها نیز شناختی از ظرفیت های قم اطلاع نداشتند.
کدهای جهانی اخلاق در هیچکدام از هتل های ایران وجود ندارد
وی در بخش دیگری از سخنان خود از اینکه کدهای جهانی اخلاق در هیچکدام از هتل های ایران وجود ندارد انتقاد کرد.
مشهدی زاده در توضیح یک مدل گردشگری گفت: در این مدل باید به پیش از سفر، حین سفر و پس از سفر توجه داشت یعنی پیش از سفر باید برنامه ریزی کنیم، حین سفر باید اجرا کنیم و پس از سفر ارزیابی کنیم. اگر این سه مرحله درست انجام شود به تقاضاهای جاری گردشگری پاسخ می دهیم، تقاضاهای پنهان را کشف می کنیم و ضریب ماندگاری را نیز افزایش می دهیم.
وی ادامه داد: تقاضای جاری ما هستیم که سفر می کنیم، تقاضای پنهان مجتمع های خدماتی بین راهی هستند که باید از وضعیت مناسبی برخوردار باشند و ضریب ماندگاری که هرچه ضریب ماندگاری بیشتر باشد سرعت گردش پول افزایش پیدا می کند و در پی آن توسعه محلی اتفاق می افتد.
مدیر مهندسین مشاور ایوان نقش جهان درخصوص بازیگرانی که نقششان را به خوبی نمی دانند گفت: این بازیگران دولتی هستند مانند ادارات بهداشت و درمان، راهداری، شهرداری و… اما بازیگرانی که خدمات می دهند نیز باید باهم تعامل داشته باشند و بازی کنند و به هم احترام بگذارند. چراکه نقطه وصل و چرخ دهنده این تعاملات احترام است ، احترام گردشگر به راهنما ، احترام راهنما به گردشگر، بازیگران جامعه گردشگری به میزبان و بالعکس.
وی ادامه داد: جامعه میزبان باید معرفی درستی از محل و منطقه خود داشته باشد تا تمام وقت گردشگران را بخوبی پر کنند . برخی کشورها آنقدرآپشن نشان می دهند که گردشگر وقت کم می آورد اما متاسفانه ما در ایران هیچ آپشنی نداریم، چرا که دولت مانع استفاده از جذابیت های محلی می شود مثلا آبشار را می بندند .
در پایان این نشست امیرمنصوری با اشاره به سخن یکی از سیاسیون گفت اگر روشنفکران در ایران خیلی موفق نبوده اند به این دلیل است که آن ها خودشان را از فرهنگ عامه جدا کرده و می خواهند نقش مسلط و الگو برای دیگران داشته باشند در حالیکه عامه این موضوع را نمی پذیرد بنابراین توصیه ایشان اینست که روشنفکران در ایران فقط با وصف دینی می توانند موفق باشند.
وی ادامه داد: ما برای حل چالش های جامعه میزبان و گردشگر برنامه می نویسیم و سهم زیادی برای گردشگری می گذاریم اما هیچوقت محقق نمی شود و یک کار عبث مدام تکرار می شود، این در حالیست که راه حل خلاصی از این چالش، ائتلاف گردشگری با روحانیت است، گردشگری نباید روحانیت را در مقابل داشته باشد بلکه باید همراه و در کنار خود داشته باشد. یعنی توجه به نظرات کارشناسی روحانیت برای توسعه گردشگری، در جهتی که یکی از مهمترین کنشگران این حیطه نسبت به فعالیت های گردشگری نظری مساعد و همراه داشته باشد.
